copyright © „Twórczość” & Grzegorz Robakowski

 

KLERKIZM

Warszawa, 9 czerwca 2000

Droga Alicjo,

dziękuję za wycinek z gazety ze zdjęciem bocianów na wieży, najbardziej mnie cie­szy, że tak pamiętasz to, że nie dowierzałem Twojemu opisowi bocianów w Nicei.

W Warszawie gorzej, ja bociana nad Warszawą nigdy nie widziałem.

Twój opis śpiewu Mojej w nocy i wizja tego, o czym ona śpiewa, równe najwspa­nialszej poezji, nie wiem, który ze znanych mi pisarzy byłby w stanie coś takiego wyra­zić.

Może właśnie Grzegorz Strumyk, choć nie wiem, czy przeczytałaś Pigment w majowej „Twórczości”, którą tak bardzo chwalisz.

Strumyk wydał teraz powieść Łzy, piszę o niej w Epistołach, w niej pies Facet jest postacią równorzędną do dwojga głównych bohaterów.

Historyjkę z Kazimierzem Brandysem znałem wcześniej, rozumiem, że Ci się przypomniała po jego śmierci, oboje wiemy o nim wszystko co trzeba, niech mu ziemia lekka będzie.

Pisarzem był on takim, jakim mógł być, byłby może lepszym, gdyby mu nie wmó­wiono duchowego posłannictwa, do czego nie miał najmniejszych predyspozycji.

Jemu bardzo by pasowała postawa klerka, w roli klerka, gdyby na niej poprzestał, mógłby wykorzystać swoje rozmaite lite­rackie atuty.

Nie jego wina, że czas historyczny nie pozwolił mu na klerkizm, klerkiem byłby najprawdopodobniej nasz kochany Gom­browicz, na którym los wymusił zupełnie co innego i to wymusił z najszczęśliwszymi rezultatami.

Wymuszenie na Gombrowiczu dało mu pisarską wielkość, wymuszanie na Brandysie postawiło go w fałszywej literackiej sytuacji, z którą nie umiał sobie poradzić, choć starał się robić wszystko, co mógł.

Gombrowicz miał swój fundament w od­czuciu tragizmu istnienia, to odczucie wni­kało we wszystkie jego intelektualne zaba­wy, przenikało je i nadawało im autentyczną moralną powagę, bez której pisarska wiel­kość nie jest możliwa.

Wiele myślę o Tobie, Kochana Alicjo, życzę Ci, żebyś zobaczyła żywe bociany nad Niceą.

Ściskam Ciebie i Moją –

Henryk

 

książki Henryka Berezy / teksty Henryka Berezy / epistoły Henryka Berezy / o Henryku Berezie napisali / galeria zdjęć Henryka Berezy