copyright © „Twórczość” & Grzegorz Robakowski

POŻYTEK

Ciemny las Kazimierza Kani (moja lektura maszynopisu 1982) jest powieścią społeczno-moralistyczną. W sensie literackim jest to utwór beletrystyki popularnej, choć autor – być może – przymierza się do wzorców powieści Mauriaca. Mauriacowskie echa są w tej powieści wyczuwal­ne, nie one jednak decydują o jej literackim charakterze, ponieważ cele autora nie są artystyczne, lecz użytkowe.

Jest to beletrystyczna użytkowość w dość oryginalnym i szlachetnym wydaniu. Intensyw­ny dydaktyzm Ciemnego lasu nie ma służyć gotowym doktrynom światopoglądowym, lecz definiować dzisiejsze światopoglądowe kłopoty, których rezultatem jest wewnętrzne zagubienie człowieka w aksjologicznym chaosie.

To zagubienie demonstruje autor w głównej postaci powieści, w postaci niedoszłego księdza, działacza partyjnego i potajemnego publicysty katolickiego pisma w jednej osobie.

Postać Stanisława Buczyny, inteligenta z tak zwanego chłopskiego awansu społecznego, nadaje się znakomicie do wszelkiego typu analiz duszoznawczych i autor takie analizy w trybie eseistycznym ustawicznie przeprowadza. Nar­racja w Ciemnym lesie składa się głównie z eseistyki duszoznawczej. Ta forma narracji jest wystarczająco usprawiedliwiona statusem inte­lektualnym głównej postaci utworu.

Ciemny las jest powieścią w sposób jaskrawy publicystyczną, jest to jednak publicystyczność samodzielna intelektualnie i wartościowa. Czys­to literackie wartości tekstu są skromne, jest to jednak tekst, który z uwagą może czytać facho­wiec, a tak zwany zwykły czytelnik mógłby czytać z przejęciem.

Słowo sztuki jest czym innym, autor umie się posługiwać tylko słowem umysłowego pożytku, ta umiejętność ma także swoje istotne znaczenie.

Henryk Bereza

książki Henryka Berezy / teksty Henryka Berezy / epistoły Henryka Berezy / o Henryku Berezie napisali / galeria zdjęć Henryka Berezy